جغرافیا و برنامه ریزی شهری - وبلاگ شخصی ایوب معروفی

امروزه برنامه­ریزی سناریو بخش مهمی از برنامه­ریزی راهبردی می­باشد. سناریو نویسی پایه­های اصلی برنامه­ریزی جامع را بنیاد می­نهد. از طریق توسعه چندگانه آینده و پرورش بحث راهبردی، چارچوبی برای درک کامل از تغییرات بالقوه آینده ارائه می­دهد. دیدگاه­های سنتی به برنامه­ریزی سناریو دارای نقاطی ضعف بوده است. برای نمونه در گذشته سناریوها بسیار پیچیده بوده و به صورت آرام حرکت می­کردند. معمولا پروژه های سناریو حداقل پنج ماه و بعضی اوقات یک ساله بودند. بنابراین برنامه­ریزی سناریو به شیوه سنتی نیازمند سازگاری آن جهت یکپارچگی بیشتر با برنامه­ریزی راهبردی جدید می­باشد.

برخلاف برنامه­ریزی راهبردی سنتی، برنامه­ریزی سناریو نگاه­های متفاوت به آینده­ دارد، بنابراین پایه­ای برای ایجاد راهبردهای متناسب با احتمالات مختلف ایجاد می­کند. سناریونویسی عدم قطعیت را مد نظر قرار داده و اجازه می­دهد تا استراتژیستها در زمان اتخاذ تصمیمات راهبردی با کارآیی بیشتر با پیچیده­گی، سرعت و تغییر روبه رو شوند (Schwenker and Wulf 2013, 44-46).

ضرورتاً برنامه­ریزی سناریو وضعیت موجود و نقشه­های احتمالی آینده را نشان می­دهد. بنابراین تحلیل سناریو می­تواند به مثابه بررسی رفتار راهبردی بازیگران در ارتباط با واکنش یا رویداد درست، نگاه شود(Vreeker, 2008, 50). ابهام در رویدادهای که آینده ممکن را به وجود می­آورند، باعث می­شود تا برنامه­ریزان، ت­گذاران و همه عوامل تصمیم گیر در فرآیند ساخت سناریو جهت واکنش به شیوه­های مختلف در ارتباط با یک عدم قطعیت و وضعیت­های که به طور قطع نمی­توان پیشبینی کرد دخالت داشته باشند. در واقع شیوه­های احتمالی متفاوتی برای روبه رو شدن با یک وضعیت عدم قطعیت وجود دارد که عبارتند از : نادیده گرفتن عدم قطعیت؛ شناسایی و مشخص کردن درجه­ای از عدم قطعیت؛ انجام ندادن هیچ کاری و منتظر ماندن تا زمانی که عدم قطعیت به طور طبیعی کاهش پیدا می­کند؛ پذیرفتن این نظریه که یک وضعیت عدم قطعیت وجود دارد و به صورت آگاهانه جهت مدیریت آن واکنش نشان داد؛ با عدم قطعیت نباید به عنوان یک تهدید روبه رو شد بلکه بایستی به عنوان یک فرصت جهت مدلسازی آینده به شیوه خلاقانه نگاه شود. بنابراین برنامه ریزی سناریو در صدد پیشبینی آینده نیست، بلکه سناریوها ابزاری برای تشریح زنجره­ای از احتمالات در مورد حوادثی می­باشد که می­تواند دگرگونی فضایی جایگزین­ها را مشخص کند(Vreeker, 2008, ,. 52).

امروزه برنامه ­ریزی سناریو بخش مهمی از برنامه­ریزی راهبردی می­باشد. سناریو نویسی پایه ­های اصلی برنامه ­ریزی جامع را بنیاد می ­نهد. از طریق توسعه چندگانه آینده و پرورش بحث راهبردی، چارچوبی برای درک کامل از تغییرات بالقوه آینده ارائه می­دهد. دیدگاه ­های سنتی به برنامه ­ریزی سناریو دارای نقاطی ضعف بوده است. برای نمونه در گذشته سناریوها بسیار پیچیده بوده و به صورت آرام حرکت می­ کردند. معمولا پروژه های سناریو حداقل پنج ماه و بعضی اوقات یک ساله بودند. بنابراین برنامه­ ریزی سناریو به شیوه سنتی نیازمند سازگاری آن جهت یکپارچگی بیشتر با برنامه­ ریزی راهبردی جدید می­باشد.

برخلاف برنامه­ ریزی راهبردی سنتی، برنامه ­ریزی سناریو نگاه ­های متفاوت ممکن به آینده­ دارد، بنابراین پایه ­ای برای ایجاد راهبردهای متناسب با احتمالات مختلف ایجاد می­کند. سناریونویسی عدم قطعیت را مد نظر قرار داده و اجازه می­دهد تا استراتژیستها در زمان اتخاذ تصمیمات راهبردی با کارآیی بیشتر با پیچیده ­گی، سرعت و تغییر روبه رو شوند (Schwenker and Wulf 2013, 44-46).

ضرورتاً برنامه ­ریزی سناریو وضعیت موجود و نقشه ­های احتمالی آینده را نشان می­دهد. بنابراین تحلیل سناریو می­تواند به مثابه بررسی رفتار راهبردی بازیگران در ارتباط با واکنش یا رویداد درست، نگاه شود(Vreeker, 2008, 50). ابهام در رویدادهای که آینده ممکن را به وجود می­آورند، باعث می­شود تا برنامه ­ریزان، ت­گذاران و همه عوامل تصمیم گیر در فرآیند ساخت سناریو جهت واکنش به شیوه ­های مختلف در ارتباط با یک عدم قطعیت و وضعیت­های که به طور قطع نمی­توان پیشبینی کرد دخالت داشته باشند. در واقع شیوه­های احتمالی متفاوتی برای روبه رو شدن با یک وضعیت عدم قطعیت وجود دارد که عبارتند از : نادیده گرفتن عدم قطعیت؛ شناسایی و مشخص کردن درجه­ای از عدم قطعیت؛ انجام ندادن هیچ کاری و منتظر ماندن تا زمانی که عدم قطعیت به طور طبیعی کاهش پیدا می­کند؛ پذیرفتن این نظریه که یک وضعیت عدم قطعیت وجود دارد و به صورت آگاهانه جهت مدیریت آن واکنش نشان داد؛ با عدم قطعیت نباید به عنوان یک تهدید روبه رو شد بلکه بایستی به عنوان یک فرصت جهت مدلسازی آینده به شیوه خلاقانه نگاه شود. بنابراین برنامه ریزی سناریو در صدد پیشبینی آینده نیست، بلکه سناریوها ابزاری برای تشریح زنجره­ای از احتمالات در مورد حوادثی می­باشد که می­تواند دگرگونی فضایی جایگزین­ها را مشخص کند(Vreeker, 2008, ,. 52).

کاستی­های مربوط به توسعه و فرآیندهای برنامه­ریزی شهری در زمینه­های گوناگونی می­توان مورد توجه قرار گیرد. اما در اینجا به طور خلاصه مهمترین کاستی­های مربوطه را پیش رو قرار می­دهیم (Ratcliffe and Krawczyk, 2011: 644)

کاستی حرفه برنامه­ریزی

·        این حرفه کیفیت دوراندیشی خود را از دست داده است.

·        پیچیده­گی، عدم قطعیت و سرعت تغییر، این حرفه را با شکست مواجه کرده است.

·        معمولاً مشارکت واقعی و تعاون اجتماعی به وسیله پوششی از ارتباطات عمومی عوض شده است.

·        اقدامات ضروری به طور مکرر پشت یک بهانه مقررات و فناوری پنهان شده بود.

·        در حالیکه بعُد فضائی مورد توجه قرار گرفته اما بعُد زمانی مورد اهمال واقع شده است.

کاستی اداری

·        رشد و تهدید محرومیت اجتماعی وجود دارد.

·        ناتوانی در ایجاد چارچوب ت  پیوستگی^[1]  پایدار.

·        عدم وجود نوآوری و شرکت در بخش عمومی.

·        خواسته­های کوتاه مدت، نیروی نیازهای بلند مدت.

·        اهمیت رهبری و  قهرمان[2]  وجود دارد.

کاستی کسب و کار

·           سوء استفاده از موقعیت بازار مسلط و رفتار غارت گرانه

·           عدم شفافیت اقتصادی و مسئولیت پذیری اندک شرکت های بزرگ

·           بی توجهی به سنت های محلی ، تنوع فرهنگی و کیفیت محیط زیست

·           دخالت اجتماعی ، مسئولیت پذیری سازمانی و مشارکت مدنی به صورت محدود

·           سطح پایین انتقال دانش محلی